TOKAT İLİ TARİHİ KRONOLOJİSİ

M.Ö.-71 Pontus Kralı Mithridates VII. Kelkit Vadisinde (Niksar Önlerinde) Roma Komutanlarından Lucullus'a mağlup oldu ve ka?arken Komana'ya (Gümenek) uğradı.

M.Ö.-64 Mithridates VII. tekrar kendi bölgesine ge?ti ve Tokat-Gümenek, Roma komutanlarından Pompeus tarafından ele ge?irildi.

M.Ö.-47 Mithridates VII.'nin ölümünden sonra yerine ge?en Pharnakes II.'kendi topraklarını Romalıların elinden almak i?in yaptığı savaşların en önemlilerinden birinde Zile Ovası'nda Sezar'a mağlup oldu. Sezar VENİ-VİDİ VİCİ (Geldim-Gördüm-Yendim) sözleri ile tarihe ge?en meşhur mektubunu, burada yazmıştır.

1071- Malazgirt Savaşı'nda Türk Kumandanı Alpaslan'a mağlup olan Bizans İmparatoru R. Diogenes serbest bırakıldıktan sonra Tokat'a geldi ve buradan Adana'ya ge?ti.

1074- Tokat ve dolayları Bizanslılardan Danişmend Oğulları'nın eline ge?ti.

1144- Tokat ve ?evresi Konya Sel?ukluları eline ge?ti.

1243- Sel?uklu hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev Tokat'a geldi.

1256- Tokat ve dolaylarında İlhanlılar hakim oldu.

1275- Pervane Bey tarafından Tokat Da-ruşşifası kuruldu.

1355- Tokat ve dolaylan Ertena Oğullan eline ge?ti.

1381- Tokat ve dolaylan Kadı Burhanettin h?kimiyeti altına girdi.

1392- Tokat Osman Oğulları eline ge?ti.

1402- Timur Ankara Harbi'ne giderken Tokat'a geldi.

1470- Uzun Hasan Tokat'ı yaktı, yıktı, yağma etti.

1472- Fatih Sultan Mehmet Trabzon'a giderken Tokat ve Niksar'a geldi.

1480- Tokatlı alim ve Şeyhülislam Molla Hüsrev vefat etti. Bursa'da kendi yaptırdığı medrese civarına defnedildi.

1506- Şah İsmail Tokat'a hücum ederek şehri yakıp yıktı.

1538- Tokat Voyvodalık oldu.

1552- Kanuni Sultan Süleyman, İran seferi hazırlıklarım yapan ordusu ve veziri Sokullu Mehmet Paşa ile Tokat'ta konakladı ve bü­tün Anadolu'da seferberlik emri verdi.

1553-Büyük ?lim İbn-i Kemal İstan­bul'da vefat etti.

1555- Kanuni Sultan Süleyman ekim ayının 22'sinde Tokat'a geldi ve bir gece kaldıktan sonra Amasya'ya gitti.

1602- Karayazıcı asileri Tokat'ı yağma ettiler ve yaktılar.

1609- Kuyucu Murat Paşa Tokat'a geldi.

1614- Tokat Valide Sultanlara Hassıhü-mayün oldu.

1622- Asilerden Abaza Mehmet Paşa Tokat'ta geldi.

1628- Veziriazam Hüsrev Paşa Tokat'a geldi.

1632- Veziriazam Hüsrev Paşa Tokat'ta öldürüldü.

1635-Sultan IV. Murat Tokat'a geldi.

1636-Veziriazam Bayram Paşa Tokat'a geldi.

1642- Meşhur hattat Tokatlı Mehmed-ül Liman vefat etti.

1656- Evliya Çelebi Tokat'a geldi.

1791- Türk Mizahına "Kırk yıllık Kani, olur mu Yani" deyimini bırakan Tokatlı Ebubekir Kani İstanbul'da vefat etti.

1795- ?bn-i Sina'nın KANUN'unu Türk?e'ye ?eviren ?lim ve Doktor Tokatlı Hemnik Mustafa İstanbul'da vefat etti.

1802- Mısır'dan dönen Sadrazam Yusuf Paşa Tokat'a geldi ve İstanbul'a gitmek üzere ayrıldı.

1828- Tokat'ta ilk panayır a?ıldı.

1832- Gazi Osman Paşa Tokat'ta doğdu.

1845- Tokat ve dolaylarında ilk defa erkek nüfus sayımı yapıldı.

1870- Tokat'ta Rüştiye Okulu ilk defa a?ıldı, bunu Mekteb-i idadi Terin a?ılması izledi.

1884- Tokat'ta ilk kütüphane Hacı Hüse­yin Efendi tarafından kuruldu.

1900- Gazi Osman Paşa İstanbul'da vefat etti.

1908- Tokat'ta halkımızın büyük sel diye ifadelendirdiği büyük seylap oldu ve binlerce kişi sele kapılarak boğuldu.

1914- Mahkeme Önü ve Buzluk semtin­e büyük yangın oldu.

1919- 20 Haziran Cuma: İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali nedeniyle Tokat'ta ilk miting Niksar il?esinde yapıldı. Binlerce kişinin katıldığı miting sonunda Reddi İlhak Cemiyeti Reisi Hacı Mahir Bey'in imzası ile İtilaf Devletleri temsilcilerine aşağıdaki metinle telgraf ?ekildi. "Niksarlılar hukukun hamisi olduğunu iddia eden Wilson'a ve diğer devletlere müracaat ediyoruz. Artık bizim feryadımıza kulak tıkamayınız, mevcudiyeti milliyetimize tecavüzü ve bu tecavüzde devamı kastediyorsanız en kısa yol bizi öldürmektir. Geliniz öldürünüz. Biz Türk olarak en kü?ük vatan par?asının Türk kalmasını istiyoruz, siz de buna söz vermiştiniz. Şimdi ise sözünüzde durmadığınızı görüyoruz. Anadolu'ya uzatılacak bir tecavüz bizi öldürmek i?in uzatılan bir adımdır. İnsaniyet ve adalet namına bu suikasttan vazge?menizi rica ediyoruz."

25 Şubat 1919- "Karadeniz Rum Cumhu­riyeti" kurmak suretiyle memleketin par?alan­masına ?alışan Rumların bu ?abalarını önlemek i?in Samsun'da kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, bir şubesinin Tokat'ta kurulmasını, "Ahaliyi Muhtereme" başlıklı yazı ile duyurdu.

20 Mart 1919- Karadeniz Türkleri Müda­faa-i Hukuk Cemiyeti feshedilerek Erzurum'da kurulan "Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" ile Tokatlılar temasa ge?tiler. (Yeni cemiyet bir?ok yerlerde başka adlarla kurulan cemiyetleri birleştirmek gayesi taşıyordu.)

26 Haziran 1919- Mustafa Kemal Paşa bir gün evvel Tokat Postahanesini kontrol altına aldırmış ve buraya geliş hareketlerinin hi?bir yere bildirilmemesini sağladıktan sonra Tokat Belediye Salonunda 25 Kişilik aydınlar, gurubuna özetle; "... Hi?bir savunma vasıtasına sahip olmasak dahi, dişimiz, tırnağımızla, zayıf ve dermansız kolumuzla mücadele ederek şeref ve haysiyetimizi, namusumuzu müdafaa etmeyi zaruri görüyorum. Tarih bize, vatan uğruna, canını, malını esirgemeyen milletlerin asla ölme­diklerini, hala yaşadıklarını göstermektedir. Ben hayatımı hi?bir zaman milletimden üstün görmedim ve görmeyeceğim. Her an milletim i?in şerefimle ölmeye hazırım!" Bu ateşli hitabe, dinleyenler üzerinde son derece etkili olmuştur.

25 Temmuz 1919- Erzurum'daki Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin hazırladığı ERZURUM KONGRESİ toplandı. Bu kongreye Tokat'tan Hamamcıoğlu Rıfat bey katıldı.

12 Eylül 1919- 4 Eylül 1919'da Sivas'ta yapılan Sivas Kongresi'nden sonra Tokatlılar Milli Mücadelenin önemine ve hakikatine sahip ?ıkarak, İstanbul Hükümeti ile tamamen bağlantıyı kestiler.

16 Ekim 1919- Mustafa Kemal Paşa Amasya'ya ge?mek üzere Sivas'tan Tokat'a geldiler.

18 Ekim 1919- Amasya'da yapacakları temasları i?in Tokat'a gelen Mustafa Kemal Paşa, bir gün devamlı halkla alakalı konular üzerinde görüşmeler yaptı ve Tokat hakkında iyi intibalarla Amasya'ya hareket etti.

27 Ekim 1919- Mustafa Kemal Paşa yanlarında gazeteciler olduğu halde Tokat'a geldiler.

28 Ekim 1919- Mustafa Kemal Paşa sabahleyin İhtiyat Zabitleri Teavün Cemiyetine uğrayıp görüşmelerde bulunduktan sonra öğleyin Sivas'a hareket etti.

20 Kasım 1919- Ahmet Fevzi Paşa başkanlığındaki bir heyet Tokat'a geldi.

17 Mart 1920- 16 Mart 1920'de İstan­bul'un İngilizler tarafından işgali ve yapılanları protesto i?in Tokat'ta büyük gösterilerle mitingler yapıldı.

18 Mart 1920- İstanbul'un işgali üzerine Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin toplanmasının bildirilmesi üzerine Tokat'tan meclise se?ilenler belli oldu.

6 Temmuz 1920- 2 Temmuz 1920 tarihinde asilerin Zile'yi yaktıktan sonra yakalanmaları, Kolordu Komutanı Rafet Paşa'nın harp divanı kararlarının infaz edilmesi.

25 Temmuz 1920- Postacı Nazım isyanı bastırıldı.

26 Temmuz 1920- Bütün isyanlar bastırılarak Tokat'ta huzur sağlandı.

17 Eylül 1928- Reisi Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa Sivas'tan saat 14.00'de To­kat'a geldiler. Belediyeyi ziyaret ettiler.

7 Ekim 1933- Turhal Şeker Fabrikasının temeli İktisad Vekili M.Celal Bey tarafından atıldı.